ROMA İMPARATORLUĞU

Roma Uygarlığı odağını Roma kentinin oluşturduğu antik devletin damgasını taşıyan ve İÖ 8. yüzyıl ile İS 5. yüzyıllar arasındaki uzun bir zaman dilimine yayılan uygarlık.
 En geniş sınırlarına ulaştığı dönemde bütün Akdeniz havzasını, Avrupa’ nın büyük  bölümünü, Kuzey Afrika’nın geniş bir kesimini ve Fırat Irmağının batısındaki Ortadoğu topraklarını içine alan Roma dünyası, tarihsel bakımdan Erken Roma, Roma Cumhuriyeti ve Roma İmparatorluğu biçiminde üç evreye ayrılır. İmparatorluğun Batı Roma ve Doğu Roma olarak ikiye bölünmesini (395) izleyen farklılaşma sürecinde gerilemeye yüz tutan Batı Roma’nın yıkılışı (476) târihçilerce Roma uygarlığının sonu kabul edilir. Roma’nın uzantısı olmakla birlikte Helenistik uygarlığın mirasçısı bir konum kazanan Doğu Roma’nın gelişim çizgisi için Başlangıçta İtalya’nın Latium bölgesinde Tiber Irmağına bakan birkaç tepeyi yurt edinmiş küçük bir halk olan Romalıların yarımadayı egemenlik altına aldıktan sonra geniş bir alana yayılarak büyük bir uygarlık kurması, Roma dünyasını biçimlendiren iki ayırt edici özellikle açıklanabilir. Bu özelliklerden birincisi pragmatik ve gerçekçi bir dünya anlayışıyla biçimlenmiş Roma toplumunun askerliğe ve yöneticiliğe olan yatkınlığıydı. İkinci özellik ise Yunan uygarlığının korunmasıyla devralınan yüksek sanatsal yaratıcılık, bilimsel araştırma ve felsefi düşünce düzeyiydi. İki toplumun güçlü ve zayıf yanlarını birbirini tamamlayacak biçimde kaynaştıran bu özellikler Yunan pow’lerini örnek alan bir kent uygarlığını yaratırken, birçok değişik halkı aynı sistemde birleştiren bir imparatorluğa da olanak verdi. Yüksek bir maddi refah ve kültür düzeyine ulaşan Roma’yı ayakta tutan temel etkenler ise savaşlarla sağlanan askeri üstünlük, köle emeği ve bağımlı halklar üzerindeki ağır sömürüydü. Roma’ nın çöküşünü köleci üretimin krizi ve imparatorluğu çevreleyen barbar halklar (özellikle de Germenler) ile dengenin bunlar lehine bozulmasının yanı sıra, askeri bürokratik yapının hantallığı ve maddi üretimin temellerini sarsan aşırı vergiler getirdi. Bununla birlikte Roma uygarlığından geriye kalan kurum ve yapılar varlığını sürdürerek birçok alanda Batı dünyasına yön verdi.